تبدیل پایان نامه به کتاب
عنوان:
رفتار سهامداران در بازار بورس
نویسنده:
مینا اویسی
فهرست مطالب
مقدمه 6
فصل اول: پیدایش بورس 8
تاریخچه بورس دنیا 9
تاریخچه بورس ایران: 10
دوره نخست (1357-1346): 10
دوره دوم (1367-1358): 10
دوره سوم (1383-1368): 11
دوره چهارم (از 1384 تاکنون): 12
فصل دوم: بازار بورس 14
تعريف بورس اوراق بهادار 15
علل پيدايش بورس اوراق بهادار 16
نحوه خرید و فروش سهام: 17
نحوه انجام معاملات در تابلوي غيررسمي 19
کارگزاران 19
گروه های صنعت 20
نحوه محاسبه شاخصهای مختلف بورس 20
مفهوم شاخص سهام 20
1- شاخص کل قیمت 21
2- شاخص صنایع 23
3- شاخص پنجاه شرکت فعالتر 23
4- شاخص قیمت و بازدة نقدی 24
5- شاخص بازدة نقدی 24
شاخص آر اس آي RSI 25
انواع تالارها 25
مزاياي پذيرش در بورس اوراق بهادار 27
حق پذيرش و حق درج 28
تالار های منطقه ای: 28
انواع بورس: 28
فصل سوم: بازار آتیها 29
تعریف بازار آتیها 32
ساختار بازار آتیها 33
انجام معامله در بورس 33
استاندارد بودن قرارداد آتیها 33
نقش اتاق پایاپای 33
پرداخت ودیعه 34
معامله‌گران در بازار آتیها 34
مزایای قرارداد آتیها 36
چه کسانی در بازار آتی ها سود می‌برند؟ 38
نقش و جایگاه معاملات آتی در کشورها 38
نوآوری و قدرت اقتصادی کشور در گرو معاملات آتی 39
برنامه ریزی توليد کشور در گرو معاملات آتی 40
فلسفه رشد معاملات آتی در جهان 40
نقش سرمایه گذاری در بازارهای معامله آتی ها 41
جایگاه بورس کالا 41
سازوکار انجام معاملات آتیها در ایران 42
تاریخچه شروع معاملات آتی (اوراق مشتقه) 44
اوراق مشتقه (Derivatives): 45
وظیفه بورس کالا: 45
معاملات فرا بورسی (OTC) 46
انواع بازارهای فرا بورسی (OTC) 46
فصل چهارم: قرارداد آتی سکه طلا 47
مزایای قرارداد آتی سکه طلا 48
مفهوم وجه تضمین اولیه در قرارداد آتی سکه طلا 48
بازار جبرانی 49
تسویه نهایی 49
فرایند افتتاح حساب و انجام معاملات 49
آثار و تبعات آتي سکه بر امنيت اقتصادي کشور 50
پوشش ريسک معاملات بازار سکه کشور 51
فصل پنجم: انواع قرارداد در بورس 53
تفاوت بین قرارداد آتی ها و سلف در جهان 55
فصل ششم: مدیریت ریسک 58
پوشش ریسک (هجینگ) 60
هدف از استراتژی بکار گیری هجینگ چیست 60
فروش آتی ها از جایگاه هجینگ 61
فروشندگان در قالب هجرها( Hedgers ) 61
فروش هجینگ به حالت ریسک مبنا ( Basis ) 62
کسب سود هج کننده با جابجایی قراردادهای آتی ها 62
فصل هفتم: رفتار توده وار سهامداران 63
فصل هشتم: رفتار سهامداری در آیینه پژوهشها 68
منابع 73
مقدمه
بازار بورس اوراق بهادار در رشد اقتصادی کشورها نقش غیرقابل انکاری ایفا می‌کند. بازار سرمایه و به ویژه بورس، از طریق تخصیص بهینه منابع، به افزایش بازده سرمایه‌گذاری‌ها و ارتقاء رفاه عمومی کمک می‌کند و با تسهیل عملیات نقل و انتقال سرمایه، جریان منابع به محیط‌های پربازده را سبب و از این طریق شکوفایی اقتصاد را باعث می‌شوند. در این راستا بررسی نحوه شکل‌گیری انتظارات سرمایه‌گذاران این بازار و به طور خاص نحوه شکل‌گیری انتظارات سرمایه‌گذاران با حجم معاملات کوچک که طیف وسیعی از معاملات را انجام می‌دهند، می‌تواند حائز اهمیت فراوان باشد.
بازارهای سرمایه در جهان در یک تقسیم‌بندی ساده، بر اساس نوع دارایی به سه دسته بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازارهای مشتقه[1] تقسیم می‌شوند. یکی از مهم‌ترین بازارهای مشتقه، قرارداد آتیها می‌باشد که در سال‌های اخیر در دنیای مالی و سرمایه‌گذاری اهمیت روزافزونی پیدا کرده است.
بازار آتی ها با سهگروه عمده شامل: پوششدهندگان ریسک[2]، سفته‌بازان[3] و آربیتراژگران[4] نقش خود را در بازار سرمایه تکمیل می‌کند. پوشش دهندگان ریسک کسانی هستند که با ورود به بازار آتی ها قیمت دارایی پایه را در مقابل ریسک ناشی از تغییرات پیش‌بینی نشده قیمت، بیمه می‌کنند. معامله‌گرانی که با هدف کسب سود، آگاهانه به استقبال ریسک می‌روند، اصطلاحاً سفته‌باز نامیده می‌شوند. کارایی نظام اطلاع‌رسانی با وجود سفته‌بازان افزایش پیدا می‌کند. آربیتراژگران با اتخاذ موقعیت‌های مناسب در دو یا چند بازار مختلف، به دنبال کسب سود بدون ریسک و بدون صرف سرمایه‌گذاری هستند.
| پوشش دهندگان ریسک |
| سفته بازان |
| بازار
آتی ها |
| آربیتراژگران |
شرکت کنندگان در بازار آتیها
آنچه پویایی این بازار را می‌تواند تأمین کند، تصمیم‌گیری هر سه گروه بر اساس فاکتورهای منطقی است. نبود توجیه برای تصمیمات هر گروه با توجه به موقعیت تعهدی[5] اتخاذ شده ممکن است کارایی بازار آتی ها را بر هم زند.
نظریه اقتصاد مالی نوین، برای بازیگران اقتصادی در بازارهای مالی دو ویژگی در نظر می‌گیرد:
1- فعالان بازار، تصمیمات را بر طبق قواعد تئوری مطلوبیت مورد انتظار اتخاذ کرده و پیش‌بینی‌های منصفانه‌ای را از آینده ارائه می‌کنند.
2- بازیگران در این نظریه ریسک‌گریز هستند و تابع مطلوبیت افراد بر اساس ترجیحات ریسک گریز بنا شده و مقعر است. بنابراین تعیین قیمت سرمایه‌گذاری‌ها به صورت منطقی انجام می‌شود و در نتیجه موازنه منطقی در بازار حاکم می‌باشد (جانسون و دیگران، 2002).[6] اما در بسیاری از موارد مشاهده شده، وقایعی متضاد با پیش‌بینی‌های این نظریه به وقوع پیوسته است که با مفروضات اولیه آن سازگاری نداشته است (برونر مییر[7] ، 2001).
برای توجیه این رویدادها حوزه جدیدی در مطالعات مالی پدید آمده است که مالی رفتاری نامیده می‌شود. مالی رفتاری مقوله‌ای از مباحث مالی است که به نظریه‌های استاندارد مالی، جنبه‌های رفتاری را در فرآیند تصمیم‌گیری اضافه می‌نماید. بر خلاف راهبرد شارپ و مارکویتز، مالی رفتاری با افراد و شیوه‌های گردآوری و به کارگیری اطلاعات تعامل دارد (اولسن، 1998[8]). مالی رفتاری در پی توضیح پدیده‌های مالی با استفاده از نظریات روانشناسی می‌باشد و در آن هر دو جنبه تصمیم‌گیری عقلایی و غیر عقلایی سرمایه‌گذاران در نظر گرفته می‌شوند و با توجه به شرایط و محیط، مدل تصمیم‌گیری فرد پیش‌بینی می‌گردد. از جمله فرضیه‌های مهم روانشناسی که امروزه در رفتار مالی جایگاه ویژه‌ای یافته است، فرضیه توده‌وار است. مشاهده ریشه‌ای در جوامع انسانی نشان می‌دهد مردمی که پیوسته با یکدیگر در حال تعامل هستند به طور مشابه می‌اندیشند (سلطانی، 1386،ص 57).
این رفتار غیر منطقی سرمایه‌گذاران دلایل متعددی دارد که مهم‌ترین آن عدم تقارن اطلاعاتی در بازار و در نتیجه تصور وجود اطلاعات مفیدتر توسط دیگر سرمایه‌گذاران می‌باشد. چنین تصوری سبب می‌شود سرمایه‌گذار اطلاعات خود را نادیده بگیرد و به خیال تصمیم‌گیری درست دیگران به تقلید از آن‌ها بپردازد (جانسون و دیگران، 2002).
هدف این تحقیق آن است که وجود چنین رفتاری در بازار آتی های بورس کالای ایران که شامل معامله‌گران خرد و کلان می باشد مورد بررسی قرار گیرد. از آنجایی که بازار آتی ها در ایران در مقایسه با بازارهای سهام سایر کشورها دارای سابقه کمتری بوده و در ابتدای مسیر رشد و توسعه، در حال کسب تجربه و پیشرفت است، بررسی این بازار می‌تواند از تکرار مشکلاتی که در بازار آتی ها با قدمت بیشتر به وجود آمده است، جلوگیری نماید.
رفتار توده‌وار شناخته‌شده‌ترین پدیده عینی در بازارهای مالی است که گرایش افراطی به عملکرد برندگان را نشان می‌دهد. در عینحال برخی از سرمایه‌گذاران از تصمیمات سرمایه‌گذاری و انتظارات خود برای اخذ موقعیت در بازار استفاده می‌کنند. شناسایی نحوه رفتار سرمایه‌گذاران در بازار بورس حائز اهمیت فراوان است. مطالعاتی برای بررسی این مهم در داخل و خارج کشور به انجام رسیده است که در این فصل پس از مروری بر ادبیات موضوع مهم‌ترین مطالعات مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
فصل اول: پیدایش بورس
تاریخچه بورس دنیا
در قرن پانزدهم میلادی , بازرگانان و صرافان بلژیکی در شهر “بورژ” در مقابل خانه مردی به نام “فن در بورزه”(واندر بورس) جمع می شدند و به داد و ستد می پرداختند. بدین ترتیب نام فعالیتی که بعدها یعنی در سال 1460 بازار متشکلی را شامل گشت از اسم آن مرد بلژیکی گرفته شد.
اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام «کمپانی هند شرقی هلند» پدیدار شد. به همین نحو، شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد. شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» از سلسله عواملی برای نیل به موفقیت برخوردار بود: 50 هزار نفر کارمند غیر نظامی با ارتش خصوصی مشتمل بر 40 ناوجنگی، 30 نفر ملوان و 10 هزار خدمه و البته گردش فزاینده سود. این شرکت با وجود بازاری برای سهام و اوراق قرضه خود، احتمالاً قویترین اقتصاد در تاریخ جهان را داشته است. کلید موفقیت این شرکت درحقیقت حضور «عموم» در مالکیت آن بوده است.
با توجه به تشکیل بورس اوراق بهادار لندن قبل از قرن 19، تا سال 1801 هیچگونه مقررات یا عضویت رسمی در بورس اوراق بهادار لندن مشاهده نشد. درحالی که بزرگترین گامهای تغییر در تاریخ دنیا به وقوع میپیوست، هنوز تعدادی اعتقاد داشتند که خرید وفروش سهام امری غیر اخلاقی و شیطانی محسوب می‌شود.
هم زمان با انتشار فهرست ابزارهای مالی در قهوهخانه ای در لندن، کارگزاران سهام در زیر درختی در خیابان «وال استریت» نیویورک جهت دادوستد سهام، نشست ترتیب دادند. وال استریت، یک دیوار مستحکم در نیویورک بود که به هرعلتی توسط هلندیان بنا شده بود. در سال 1792، 24 کارگزار سهام قراردادی را امضا نمودند که بعدها «هیأت سهام و بورس نیویورک»- شرکتی که بعدها به بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) تبدیل شد- جایگزین آن گردید.
قرار داد «باتن وود(Buttonwood)» نه تنها پیدایش بورس اوراق بهادر نیویورک را باعث گردید بلکه شاهد انکار ناپذیری مبنی بر توسعه ایالات متحده و تبدیل آن به یک ابرقدرت اقتصادی محسوب شد. جالب است که وال استریت در کنار دیگر سمبل ایالات متحده یعنی آسمانخراشها ، به عنوان نماد قدرت و پول این کشور به شمار میرود.
امروزه نقش بورسهای اوراق بهادار در اقتصاد جهان غیرقابل انکارند. شاید محققین نیز هیچگاه تصور نمیکردند که کاری که شرکتی در 400 سال پیش ابداع نمود، سراسر دنیا را دربرگیرد. (ترجمه و تهیه: کریم کریمی، کارشناس مسئول امور بین‌الملل، سازمان بورس و اوراق بهادار)
[1] . Derivative Market
[2] . Hedgers
[3] . Speculators
[4] . Arbitrageur
[5] . Future Position
[6] . Johnson, et al, 2002
[7] . Brunnermeier, 2001
[8] . Olsen, 1998