عمل جراحی زیبایی گاهی یك امر ضروری تلقی می شود. مثل افرادی که دچار
سوختگی و یا تصادف و مواجه شدن با بد شکلی جسمی می شوند و نيز افرادی که
مادرزادی دچار بد شکلی جسمی هستند. اما افراد زیادی هستند که بدون بد شکلی
بدن و خصوصا بينی، به عمل جراحی بينی و سایر اجزاء بدن روی می آورند. این
افراد از وضع ظاهری خود راضی نيستند و احتمالا از خود پنداره و خود تصویری – –
پایينی برخوردارند و دچار“اختلال بد شکلی جسمانی هستند)منظور افرادی است که
بدون مشکل ظاهری به جراحی زیبایی روی می آورند(. این افراد به جای مراجعه به
پزشك های مربوطه که اغلب همه مراجعين را تحت عمل جراحی قرار ميدهند، برای
درمان روحی خود باید به یك روانشناس مراجعه نمایند و مورد رواندرمانی قرار
گيرند. آمار دقيق و رسمی از جراحی های زیبایی در ایران موجود نيست، اما براساس
برخی آمار غيررسمی ميزان جراحی های زیبایی در ایران هفت برابر اروپاست. برخی
آمار غيررسمی دیگر نيز ایران را در ردیف دوم یا سوم از نظر جراحی های زیبایی
می داند. آمار غيررسمی اعلام می کند روزانه در کشور بيش از صد عمل زیبایی در
مطب ها انجام می شود و این بجز آمار کلينيك ها و بيمارستان هاست. جالب است
همه کسانی که به دنبال عمل زیبایی می روند هميشه راضی نيستند. مطابق آمار
انجمن جراحان کشور بيش از 48 تا 31 درصد آنها که عمل جراحی زیبایی داشتند
.) از عمل جراحی خود ناراضی بودند )خانجانی، باباپور و گزیزه، 0310
جراحی های زیبایی به دلایل مختلفی صورت می گيرند که از جمله این دلایل
نگرانی ناشی از تصویر بدنی و ترس از ارزیابی منفی دیگران نسبت به خود است.
تصویر بدنی )ميزان رضایت از بدن( را می توان یکی از مهمترین مسائلی دانست که
در دوره بلوغ فکر نوجوان را به خود مشغول می کندو تغييرات در جسم و عکس
العمل نوجوان نسبت به آن روی روان آنها تاثير می گذارد. به خصوص اینکه دختران
به دلایل اجتماعی و فرهنگی حساسيت بيشتری از خود نشان می دهند)قنوی،
0387 (. تصویر بدنی بر بسياری از اختلالات روانی تأثير می گذارد و بر ابعاد مهم
زندگی فرد نفوذ می کند. عملکرد جنسی یکی از مواردی است که تحت تأثير تصویر
11
بدنی قرار می گيرد. براساس تحقيقات متعددی که انجام گرفته است، تصویری که
فرد از خود دارد می تواند باعث بهبود عملکرد جنسی و یا نارضایتی جنسی شود. این
رابطه در زنان نيرومندتر از مردان است و زنان بيشتر از مردان نگران وضعيت ظاهری
و جسمی خود هستند. علت آن نيز ابعاد پيچيده تاریخی، فرهنگی، اجتماعی،
.) روان شناختی و زیستی است )فتح زاده و اسکندنژاد، 0311
ترس از ارزیابی منفی نيز شامل احساس دلهره و نگرانی در مورد ارزیابی های
دیگران، نگرانی ناشی از این ارزیابی های منفی و انتظار و توقعی است که دیگران در
مورد یك نفر فقط به طور منفی قضاوت خواهند کرد، می باشد. ساختار ترس از
ارزیابی منفی شامل احساس دلهره و نگرانی در مورد ارزیابی های دیگران، نگرانی
ناشی از این ارزیابی های منفی و انتظار و توقعی است که دیگران در مورد یك نفر
فقط به طور منفی قضاوت خواهند کرد، می باشد)بهادری، کلانتری، مولوی و
جهانبخش، 0311 (. در بيشتر درمان های صورت گرفته برای اختلال هراس اجتماعی
بيشتر به محتوای فکر و رفتارهای اجتنابی توجه شده است، در حالی که بيشتر
اختلالات اضطرابی علاوه بر موارد ذکر شده در فرایند پردازش اطلاعات مانند
راهبردهای کنترل فراشناخت ی و باورهای مثبت و منفی فراشناختی نيز اختلال
وجود دارد)ولس 0 4111 ( افراد ، وقتی در موقعيت ارزیابی قرار ميگيرند از ترس اینکه
به صورت منفی ارزیابی شوند دچار ناتوانی شده و عملکرد ضعيفی از خود نشان می
دهند.
با توجه به اینکه این عمل های زیبایی ناشی از نگرانی از تصویر بدن و ترس از
ارزیابی منفی افراد جامعه بالاخص دختران و زنان است، ضرورت ایجاب می کند که
به عنوان یك موضوع عملی بررسی گردد و راهکارهای درمانی آن مشخص شوند. هر
ساله دهها هزار نفر به طور خود خواسته اقدام به جراحی زیبایی می کنند تا ظاهر
جسمانی خود را تغيير دهند. برای مثال، در سال 0112 ، انجمن امریکایی جراحان
پلاستيك و ترميمی بيش از 311111 جراحی زیبایی انجام دادند که بخش اعظم
آنها مربوط به ليپوساکشن 4 )خارج کردن چریی انواع مختلف بدن( بزرگ کردن
1 Wells
2 Liposuction
11
سينه، جراحی زیبایی بينی و کشيدن پوست صورت بوده است. این آمار کمتر از
ميزان واقعی آن برآورد شده است، چرا که جراحان عمومی و پزشکان سایر تخصص
.) ها نيز جراحی زیبایی انجام می دهند )خانجانی، باباپور و گزیزه، 0310