تبدیل پایان نامه به کتاب
انتشارات، ترجمه، پایان نامه، تالیف کتاب، چاپ کتاب
عنوان:
اخلاق در ورزش(مفاهیم، چالشها، راهحلها)
نویسنده:
محمد ابراهیم رزاقی
قاسم مهرابی
از علی آموز اخلاص عمل شیر حق را دان منزه از دغل
موضوع «اخلاق» و «اخلاق در ورزش»، به عنوان یکی از عناصر سرنوشتساز در طول تاریخ بشری مطرح بوده است. تاریخ بشری، غالباً با مشکلات اخلاقی دست و پنجه نرم کرده است و «جایگاه اخلاق» در جوامع، همانند «جایگاه سر در بدن»، بسیار مهم و ارزشمند است. به‌طوری که این موضوع ریشهای چند هزارساله دارد و از اولین دورههای بشری به آن توجه شده است.
سخن گفتن از اخلاق «چه آسان»، اما «عمل کردن» به آن مشکل است و موضوعی نیست که به سادگی بتوان با مطالعه یک کتاب آن را کسب نمود، یا آن را تجربه کرد. امیدواریم این کتاب بتواند حرف «الف» را از خرمن بزرگ اخلاق ورزشی، در نگرش یک ورزشکاریا هر کسی که با ورزش سر وکار دارد فراهم سازد و تغییر ایجاد کند.
در این مجموعه سعی شد خوشهای از خرمن بزرگ مفاهیم و موضوعات اخلاق، به ویژه اخلاق ورزشی چیده شود و بر مبنای ساقة اصلی این خوشه، نگارندگان تعریف جامعی از اخلاق ورزشی بیان مینمایند؛ که هر بخش از این تعریف یا هدف به گونهای در فصول متفاوت شرح داده شده است.
با این تفاسیر، این تعریف اینگونه بیان میگردد:
“مجموعه اصول بنیادی مبتنی بر درستی رفتار یا اعمال ورزشکاران در موقعیتهای ورزشی با توجه به‌ویژگی‌های مساوات، عدالت، جوانمردی و روحیه ورزشکاری براساس قوانین و ارزشهای حاکم بر ورزش اخلاق ورزشی تعریف میشود.”
برایناساس کتاب حاضر، تحت عنوان اخلاق در ورزش (مفاهیم،…
فهرست مطالب
بخش اول:
مفاهیم و اصول بنیادی اخلاق در ورزش
- فلسفة اخلاق یا فرا اخلاق 34
- اخلاق نظری 35
- اخلاق عملی یا تربیت اخلاقی 35
- اخلاق توصیفی 36
- اخلاق هنجاری 36
- فلسفه اخلاق 36
رفتار منصفانه (منش ورزشکاری و خوی ورزشی) 47
جایگاه اخلاق در رویدادهای بزرگ ورزشی 61
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با ورزش پهلوانی 62
فصل دوم- اصول و فلسفه اخلاق در ورزش 65
فصل سوم- روحیه ورزشکاری بهعنوان یک مقوله اخلاقی 94
روحیه ورزشی و ورزش قهرمانی 105
دیدگاههای نظری مرتبط با منش ورزشی 115
مطالعات و پژوهشهای مرتبط باارزش‌های اخلاقی و روحیه ورزشی 121
عدالت و تصمیمگیری منصفانه در ورزش 129
تصمیمگیری منصفانه در ورزش 132
رابطه برداشتهای ورزش و بازی منصفانه 136
اصول بازی منصفانه و رفتارهای سیاسی در ورزش 140
بازی منصفانه در فرهنگ ایرانی 142
- انضباط فردی 146
- رقابت روان و با نشاط 146
- قبول و پذیرش حریف یا نتیجة مسابقه 147
- تلاش برای رقابت در شرایط مساوی 147
- بازی منصفانه رسمی 147
- بخشش و گذشت 147
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با حوزه جوانمردی و احترام 157
بخش دوم: چالش ها و ناهنجاریهای اخلاقی در ورزش
دیدگاهها و مفاهیم انحرافات اخلاقی در ورزش 173
گونه شناسی آسیبهای اجتماعی 177
خشونت بین شخصی و بین گروهی 205
الکل، سوء مصرف مواد و ورزش 225
نظر دانشمندان در مورد شراب 226
علل و عوامل مؤثر مصرف الکل و مواد مخدر 230
اخلاق ورزشی و انحراف در ورزش 244
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با عوامل بروز ناهنجاریهای اخلاقی در ورزش 247
فصل ششم-دوپینگ و تأیید جنسیت 251
نیم‌نگاهی بر تاریخچه دوپینگ در ورزش 253
چرا ورزشکاران دوپینگ میکنند؟ 254
بازیها برای ورزشکاران برپاشده است 258
داروهایی که به طور شایع توسط ورزشکاران مصرف می شوند. 262
دوپینگ در ایران؛ مشکلات ویژه 270
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با دوپینگ و مصرف مواد نیروزا در ورزش 271
فصل هشتم- تقلب و خودفریبی در ورزش 295
ایجاد ورزشکاران جعلی در مسابقات 305
دست‌کاری در ساعات کار و حقوق ورزشکاران 306
اختلاس در قراردادهای حرفهای ورزشکاران 306
سوء استفاده از مزایای طول درمان و استراحت پزشکی 306
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با تقلب در ورزش 318
فصل نهم- فرار مالیاتی در ورزش 321
زمينه هاي پيدايش فرار مالياتي 327
عدم توجه به رضایت مؤدیان مالیاتی 331
قوانین پیچیده و متعدد مالیاتی 334
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با مالیات در ورزش 341
بخش سوم: ارتقاء اصول اخلاقی در ورزش
فصل دهم- فرهنگ‌سازی و رشد اخلاقی در ورزش 356
احترام به مثابه رشد اخلاقی 425
نظم و انضباط به مثابه رشد اخلاقی 426
تاثیر متقابل رفتار مربیان بر عملکرد اخلاقی ورزشکار 428
ایجاد نگرش و رفتار مثبت در ورزش 429
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با رشد اخلاق در ورزش 434
فصل یازدهم-نظارت و کنترل اخلاقی در ورزش 438
تدوین منشور اخلاقی در ورزش 440
خود کنترلی به عنوان مقوله اخلاقی 446
مطالعات و پژوهشهای مرتبط با رشد اخلاق در ورزش 449
پیشگفتار
از علی آموز اخلاص عمل شیر حق را دان منزه از دغل
موضوع «اخلاق» و «اخلاق در ورزش»، به عنوان یکی از عناصر سرنوشتساز در طول تاریخ بشری مطرح بوده است. تاریخ بشری، غالباً با مشکلات اخلاقی دست و پنجه نرم کرده است و «جایگاه اخلاق» در جوامع، همانند «جایگاه سر در بدن»، بسیار مهم و ارزشمند است. به‌طوری که این موضوع ریشهای چند هزارساله دارد و از اولین دورههای بشری به آن توجه شده است.
سخن گفتن از اخلاق «چه آسان»، اما «عمل کردن» به آن مشکل است و موضوعی نیست که به سادگی بتوان با مطالعه یک کتاب آن را کسب نمود، یا آن را تجربه کرد. امیدواریم این کتاب بتواند حرف «الف» را از خرمن بزرگ اخلاق ورزشی، در نگرش یک ورزشکاریا هر کسی که با ورزش سر وکار دارد فراهم سازد و تغییر ایجاد کند.
در این مجموعه سعی شد خوشهای از خرمن بزرگ مفاهیم و موضوعات اخلاق، به ویژه اخلاق ورزشی چیده شود و بر مبنای ساقة اصلی این خوشه، نگارندگان تعریف جامعی از اخلاق ورزشی بیان مینمایند؛ که هر بخش از این تعریف یا هدف به گونهای در فصول متفاوت شرح داده شده است.
با این تفاسیر، این تعریف اینگونه بیان میگردد:
“مجموعه اصول بنیادی مبتنی بر درستی رفتار یا اعمال ورزشکاران در موقعیتهای ورزشی با توجه به‌ویژگی‌های مساوات، عدالت، جوانمردی و روحیه ورزشکاری براساس قوانین و ارزشهای حاکم بر ورزش اخلاق ورزشی تعریف میشود.”
برایناساس کتاب حاضر، تحت عنوان اخلاق در ورزش (مفاهیم، چالشها و راهحلها) جهت آشنایی «دانشجویان»، «معلمان»، «دانشپژوهان»، «ورزشکاران» و«مربیان»، موضوعات اخلاقی را مورد بحث و بررسی قرارداده و دارای ویژگیهای ذیل است؛
- ساختار کلی این کتاب طوری طراحی شده است که ارتباط منطقی و معقول بین موضوعات اخلاقی ایجاد کند، به‌طوری که خواننده با مطالعه بخشها به انسجام کتاب پی خواهد برد. اگرچه بعضی مباحث با توجه به «جامعبینی کتاب» به صورت خلاصه بیان شده است، اما جهت درک بیشتر این موضوعات، منابعی جامع که در این کتاب از آنها استفاده‌شده یا نشده، در انتهای هر بخش، تحت عنوان «فرصتی برای مطالعه بیشتر» خدمت خوانندگان معرفی شده است تا اگر خوانندگان تمایل بیشتری به دانستن اطلاعات تکمیلی دارند به کتابها و مقالات مربوطه مراجعه نمایند.
- در هر قسمت از فصلها با توجه به اصل یادگیری، یعنی پیگیری خواننده با موضوع مورد بحث، بخشی تحت عنوان «تأملی بر یادگیری» تهیه‌شده است تا خواننده را پیگیر موضوع کند. بدین‌صورت خواننده قبل از مطالعه هر بخش نظر خود را مطرح کرده و بعد با مطالعه آن قسمت با دیدگاه خود مقایسه میکند. به‌این‌ترتیب خواننده فقط مطالعه نمیکند، بلکه همزمان فکر میکند و خود تصمیم اخلاقی میگیرد.
- بهمنظور کاربردی شدن مباحث از دیدگاه اساتید و بزرگان دانشگاهی، اساتید و ورزشکاران خبره از فرایند «مصاحبه» استفاده شده است که نه تنها رویکردی نوین در تدوین کتب محسوب میشود، بلکه مباحث اخلاقی را به نحوی شیوا و قابل‌درک بیان مینماید.
- به منظور آشنایی خوانندگان با انجمنهای اخلاقی و وبسایتهای مرتبط با حوزه اخلاق ورزش بخشی تحت عنوان «راهنمای اینترنتی» ارائه شده است که لینک ثابتی از صفحات اینترنتی میباشد و خوانندگان را به اطلاعات بیشتری در فضای مجازی میرساند.
- بهمنظور به خاطرسپاری مباحث بخشی تحت عنوان: «اگر تنها یک چیز را به خاطر میسپارید!!!» اضافه‌شده تا افرادی که پس از مدتی به کتاب رجوع میکنند با ملاحظه این بخش یادآوری کلی بر مباحث داشته باشند.
- در هر فصل از کتاب داستانهای اخلاقی که حوادث حقیقی ورزشی با محوریت اخلاقی بوده است تحت عنوان «منظر ورزشی» ارائه شده که خوانندگان را در ترغیب مطالعه بیشتر یاری کند.
- در پایان هر فصل پژوهشهای مرتبط با توجه به موضوع مورد بحث در بخشی تحت عنوان «مطالعات و پژوهشهای مرتبط» ارائه‌شده است که دانشپژوهان این حوزه میتوانند تأملی بر آن داشته باشند.
- در پایان هر بخش به جهت تنوع و یادآوریهای اخلاقی «دانستنیهای اخلاقی» ارائه شده است.
لذا کتاب حاضر در سه بخش و دوازده فصل به شرح ذیل تدوین شده است:
بخش اول. این بخش تحت عنوان «مفاهیم و اصول بنیادی اخلاق در ورزش» شامل، چهارفصل تحت عناوین «مفهوم اخلاق و ورزش»، «اصول و فلسفه اخلاق در ورزش»، «روحیه ورزشی به عنوان یک مقوله اخلاقی» و «بازی منصفانه» آمده است و مطالب این بخش طوری ارائه شده است تا خواننده چارچوب فکری مطلوبی در خصوص مفهوم اخلاق پیدا کند. این بخش تحت عنوان «مفاهیم» نام‌گذاری شده است.
بخش دوم. این بخش تحت عنوان «چالشها و ناهنجاریهای اخلاقی در ورزش» شامل، پنج فصل تحت عناوین «دیدگاهها و مفاهیم انحراف اخلاقی در ورزش»، «دوپینگ و تأیید جنسیت»، «شرطبندی و فساد در ورزش» و «تقلب و خودفریبی در ورزش»، «فرار مالیاتی در ورزش» بیانشده است. این بخش تحت عنوان «چالشها» نام‌گذاری شده است.
بخش سوم. این بخش تحت عنوان «ارتقاء اصول اخلاقی در ورزش» شامل؛ «رشد اخلاقی در ورزش» و «نظارت و کنترل اخلاقی در ورزش» است که بهمنظور ارائه راهحلها جهت آموزش ارتقاء اصول اخلاقی، خصوصاً اخلاقمند کردن کودکان تعبیه شده است. این بخش تحت عنوان «راهحلها» نام‌گذاری شده است.
با این تفسیر از بخشهای کتاب، جای امیدواری است که «استادان»، «دانشجویان»، «دانشپژوهان» و «ورزشکاران»، «مربیان» عزیز، کمبودها و نقایص را به دیدة اغماض نگریسته و همواره ما را از نظرات و پیشنهاد‌ها سازندة خود مورد لطف و عنایت قرار دهند.
در ادامه باید از تمام کسانی که قلم آنها در نوشتن این کتاب به ما کمک کرد سپاسگزاری نمایم و بهویژه از نویسندگان خارجی و داخلی خانم و آقا دکتر راجر جکسون[1]، دکتر ریچارد پالمر[2]، دکتر ویلیام جی مورگان[3]، دکتر مِیِر کلاوس وی[4]، دکتر آنجلا جی اشنایدار[5]، دکتر میشل بربا[6]، دکتر مت جارویس[7]، دکتر بروس کوئن[8]، دکتر آنتونی گیدنز[9]، دکترمسعوداحمدی، دکترمسعودنادریانجهرمی، دکترسیدمحمدحسینرضوی، دکترمیرمحمد کاشف، دکترمجیدکاشف، دکترعباسعلیگائینی، دکترمحمدخبیری، دکترمحمدنیکوبخت، دکتررحیمرمضانینژاد، دکترمحمودگودرزی، دکترسیدامیراحمدمظفری، دکترحسینپورسلطانی زرندی، دکترحمیدقاسمی، دکتر رضا شجیع، امیرمحمدبهروزعابدینی، محمدجعفرحبیبزاده، محسنبلوریان، سلمان عمرانی، حامد پورغلام، مهدی شیدایی، طاهره ندایی، خلیل علوی و دیگر افرادی که مقالات یا کتب آنها زمینهساز این کتاب بود، تشکر نمایم و اقرار نمایم که بدون کمک آنها امکان تألیف این کتاب میسر نبود.
خدایا چنان کن سرانجام کار تو خشنود باشی و ما رستگار
یا علی
مؤلفین- تابستان 96
مقدمه
(بخش اول)
اخلاق[10] در لغت، جمع واژه خلق و به معنی خویها است (آهنگری، 1386: 11-22[11])؛ ازاینرو دانش بررسی و ارزشگذاری بر خویها و رفتارهای آدمی، علم اخلاق نامیده میشود (فرهود،1386: 1-6). انواع رفتارهای انسان بر مبنای دو اصل، توارث[12] و تربیت[13] در افراد جامعه شکل میگیرند (همان). هرچند زمینه ژنتیکی در انتقال این صفات نقش مهمی دارد ولی عوامل محیطی از قبیل خانواده، مدرسه، رسانه و در سطوح ورزشی [باشگاهها، استادیومها و…] میتواند عامل بروز و شکوفایی هر ویژگی اخلاقی (چه بد و چه خوب) باشد.
باران که در لطافت طبعش خلاف نیست
در دشت لاله روید و در شورهزار خیس
(همان)
«شیخ فخرالدینی» به این نکته که وراثت نقش مهمتری نسبت به عوامل تربیتی دارد اشاره مینماید. وی اینگونه به این مقوله میپردازد، درست است تربیت اهمیت دارد، ولی امکان دارد فردی جنبههای تربیتی را به میزان کم داشته باشد، اما در وراثت فردی نیکورز باشد (ارتباط شخصی با مصاحبه حضوری،16، مهر 1392).
تنها راه کامیابی و نیکبختی جامعه، اخلاقمند کردن انسانها است (فرهود،1386: 1-6). حال ورزش خود میتواند ابزاری در جهت اخلاقمند کردن انسانها باشد و راهی هموار در جهت گسترش فعالیتهای اخلاقی فراهم سازد؛ و حتی ورزش و مکان ورزشی خود سببساز محیط اخلاقی گردد و در توسعه و پرورش اخلاق ورزشکاران مؤثر باشد. هدف ورزش پرورش روح اخلاقی است که شرافت، جوانمردی بستر آن را تشکیل میدهد. در اصول جوانمردی و پرورش روح ورزشی همان شرکت کردن در رقابت مطرح است، نه پیروزی برای رقابت؛ یا در بعدی دیگر، همان خوب بازی کردن مطرح است، نه به هر قیمتی بازی کردن.
در این که گاهی موارد فوق فراموش میشود، شاید دلیلی قاطع بر این بخش از کتاب باشد. در این بخش، در این رابطه زیربنای اصلی یعنی شکوفایی و اخلاقمند کردن انسانها از طریق ورزش و مفهوم اخلاق در ورزش میپردازیم که نه تنها یک اصل، بلکه پلی جهت عبور انسانها از نابسامانیها بهسوی خوشبختیها از طریق ورزش فراهم میسازد.
در این بخش مفاهیمی در قالب فصول «مفهوم اخلاق و ورزش»، «اصول و نظریههای اخلاقی»، «روحیه ورزشکاری به عنوان یک مقوله اخلاقی» و «بازی منصفانه» ارائه شده است؛ که در قالب «مفاهیم اخلاقی[14]» بیان میگردد و مفهوم اخلاق را برای خوانندگان روشن میسازد.در «فصل اول»، به مفهوم اخلاق و ورزش پرداخته شده است که شامل: «تعریف اخلاق»، «نقش اخلاق در ورزش»، «دستهبندیهای اخلاقی»، «جو اخلاقی»، «رفتار ورزشی»، «شاخصهای اخلاقی»، «اخلاق و انواع ورزش» و «جایگاه اخلاق در رویدادهای بزرگ ورزشی» است.
در «فصل دوم»، به اصول فلسفه اخلاق در ورزش پرداخته شده است که شامل: «اصول و اخلاق»، «مبانی و اخلاق»، «تربیت»، «اهداف تربیتبدنی»، «فلسفه و اخلاق» و «نظریات و تئوریهای اخلاقی» است.
در «فصل سوم»، به روحیه ورزشی بهعنوان یک مقوله اخلاقی پرداخته شده است که شامل: «روحیه ورزشی چیست؟»، «معنویت در ورزش»، «منش در ورزش» و «رهبری اخلاقی در ورزش» است.
در «فصل چهارم»، به بازی منصفانه پرداخته شده است که شامل: «مفهوم بازی منصفانه»، «برداشتهای ورزش و بازی منصفانه»، «بازی منصفانه و سیاست در ورزش»، «بازی منصفانه در فرهنگ ایرانی»، «فراهم کردن بازی منصفانه»، و «توسعه بازی منصفانه» است.
راه درست … یا راه غلط …
مفهوم اخلاق و ورزش
*مقدمه
برنده شدن همهچیز است و باید برای دست یافتن به آن هرکاری که میتوانیم انجام دهیم، همه تقلب میکنند؛ چرا ما تقلب نکنیم؟
تاکنون هیچ قانونی نبوده است که ما آن را نقض نکرده باشیم و اینک کجا هستیم؟ اکنون داریم در بزرگترین مسابقات که تاکنون برگزارشده، بازی میکنیم (دیسنسی و روزنبرگ[15]، ترجمة رضوی و بلوریان, 1383: 3).
رشوه گرفتن[16] و تبانی[17] برای ما امری عادی شده است، ما از این طریق بالا و بالاتر میرویم (رزاقی، رمضانی نژاد و مهرابی ،1393: 41-52).
موضوعات ذکر شده همه مواردی هستند که نقض قوانین در ورزش را میرسانند و عدم درک صحیح اخلاق، گمشده این پدیدهها است.
در این فصل، موضوعاتی در قالب «تعریف اخلاق»، «نقش اخلاق در ورزش»، «دستهبندیهای اخلاقی»، «جو اخلاقی»، «رفتار ورزشی»، «شاخصهای اخلاقی»، «اخلاق و انواع ورزش» و «جایگاه اخلاق در رویدادهای بزرگ ورزشی» مورد بررسی و بحث قرار میگیرد.
تعریف اخلاق
اخلاق جمع خُلق و خُلق از ماده «خ ل ق» است که از ماده خَلق نیز مشتق میشود، خَلق بر شکل ظاهری ایشان ناظر است و خُلق بر شکل باطنی آن. خَلق صورت است و خُلق سیرت. همانطور که انسانها از شکل ظاهری با یکدیگر متفاوتاند و به ندرت میتوان دو فرد کاملاً شبیه یکدیگر یافت، از حیث باطنی و نفسانی هم بسیار متفاوتاند، همچنین میتوان گفت اخلاق همانطور در لغتنامهها آوردهاند عبارت است از: عادتها، رویهها، سجیه و امثال آن (واثقی, 1384، به نقلِ الوانی، حسنپور و داوری، 1389: 25-34). در جایی دیگر ذکرشده که واژه «ethics» از کلمه یونانی thosé با (e کوتاه) گرفتهشده که به معنای عادت یا عُرف است و thosé با (e بلند) علاوه بر معنای دیگر، به معنای فعالیت جا افتاده یا سازمانیافته است. وقتی عبارتهای فلسفی از یونان باستان به لاتین ترجمه میشد، thosé بهصورت mos جمع mores به معنای عـرف و سنتها ترجـمه شد. ازایـنرو میبینیم که واژههای «morality» و «ethic» حتی امروزه هم در یک معنا بهکاربرده میشوند، هرچند این دو دارای اختلافات بسیار جزئی و ظریفی هستند، اما هر دو در معنای اخلاقیات بهکار میروند (لولند[18], 2002، ترجمة صالحزاده و شیرمحمدی، 1388).
واژه اخلاق دو تعریف متمایز دارد: گاهی اخلاق به معنای خلق و خوی، رفتار عادت شده و مزاج و گاهی به معنای عـادت و سجـیه بهکار میرود. معنای دیگر این دو دانشی است که از حسن و قبح و خوبی و بدی صحبت میکند (قراملکی, 1385، به نقلِ الوانی و همکاران، 1389: 25-34).
با توجه به پیچیدگی و گستردگی این حوزه و افزایش صاحبنظران آن متأسفانه تعریف جامع و کاملی که همه نویسندگان بر آن، اتفاقنظر داشته باشند، نمیتوان یافت. با نگاه به تعاریف مختلفی که از اخلاق ارائه شده، ملاحظه میشود که برخی اخلاق را بر حسب عادتها و خوبی و بدی و رفتار اخلاقی تعریف کردهاند که به بعضی از این تعاریف اشاره میشود:
«کوناک و جونز[19]» اخلاقیات را اینگونه تعریف میکنند: “اخلاقیات به انصاف، راستی و درستی مربوط میشود، به تصمیمگیری در خصوص این که چه چیزی خوب است و چه چیزی بد؛ و به فعالیتها و قواعدی که رفتار پاسخگویانه را بین افراد و گروهها پیریزی میکند” (به نقلِ الوانی و همکاران، 1389: 25-34).
«آشتون و ارم[20]» اخلاقیات را این گونه توصیف میکنند: “اخلاقی بودن و اخلاقی عمل کردن شامل انجام دادن اقداماتی است در جهت کسب اطمینان از این که رفتار اخلاقی همواره و در همه شرایط اعمال گردد” (همان).
قراملکی (1382) اخلاق را مجموعهای از صفات روحی و باطنی انسان تعریف کرده که بهصورت اعمال و رفتار از خلقیات درون انسان ناشی میشود، بروز پیدا میکند. بدین سبب اخلاق را از راه آثارش میتوان یافت و استمرار یک نوع رفتار خاص، دلیل بر آن است که این رفتار یک ریشه درونی و باطنی در عمق جان و روح فرد دارد و آن ریشه را خلق یا اخلاق مینامند (96). به تلاشهای انجامشده در ایجاد مفهومی عینی در قلمرو اخلاق در ورزش بر واژه اخلاق ورزشکاری[21] میتوان اشاره نمود (ندایی و علوی،1385: 187-220). اخلاق مفهومی است که «شیلدز و بردیمیر[22]» آن را آمیختگی رعایت معیارها و قواعد اخلاقی با تلاش برای موفقیت در برابر حریف میدانند (همان). عبافروش (1392) معقد است، بهکار بستن ارزشهای اخلاقی کلی در موقعیتهای ورزشی را میتوان اخلاق ورزشی نامید. «مینبرگ[23]» رفتارهای اخلاقی[24] را مجموعه اعمال و کردارهایی تعریف میکند که بر پایه هنجارها و ارزشهای اجتماعی و فرهنگی بنا شده است (به نقلِ رمضانینژاد،1388: 332؛ پورسلطانی، عسکری و نورالله، 2013: 1228-1236).
در هر حال تعاریف متعدد دیگری هم در زمینه اخلاق وجود دارد که خارج از قالبهای فوق بیان شده است و از ارائه آنها صرفنظر میشود. به نظر نگارنده میتوان تعریف کاملتر ذیل را از اخلاق ورزشی ارائه داد:
“مجموعه اصول بنیادی مبتنـی بر درسـتی رفتار یا اعمال ورزشـکاران در موقعیتهـای ورزشـی با تـوجه بهویـژگیهای مسـاوات و عـدالت، جوانمردی و روحیه ورزشکاری براساس قوانین و ارزشهای حاکم بر ورزش اخلاق ورزشی است.“
تعریف ذکرشده هفت نکته اساسی ذیل را در بر دارد:
- اخلاق یک اصل بنیادی است. اخلاق پایهای برای تمامی علوم بوده است و درک آن بستگی به نوع و میزان تفکر و ذهن فرد دارد. پژوهشگران در این مورد نظریههای متفاوتی ارائه کردهاند، معروفترین این نظریات شامل: «نظریة کانت[25]»، «سقراط[26]»، «پیاژه[27]»، «گهلبرگ[28]» است که در این مجموعه سعی شده است، مباحثی که ارتباط نزدیکی به مباحث ورزشی دارد انتخاب شود، اما آنچه در ورزش اهمیت دارد، ضروری بودن این اصول است. بهمنظور درک بهتر این مقوله به فصل (2) کتاب مراجعه شود.
- اخلاق بهدرستی یا نادرستی رفتار دلالت دارد. فردی که رفتار درستی در ورزش ارائه میدهد، میگویند آن فرد رفتار اخلاقی مناسب دارد و به همین مثابه فردی که رفتار درستی از خود ارائه ندهد، میگویند آن فرد رفتاری غیراخلاقی داشته است. نظر نگارندگان این نیست که چه نوع رفتاری درست است و چه رفتاری غلط و درک این مقوله به استنباط خود خواننده بر میگردد که آن را چگونه تشخیص دهد. بهمنظور درک بهتر این مقوله به فصول (4،3) مراجعه شود.
- اخلاق ورزش وابسته به موقعیت ورزش است. آنچه اخلاق در ورزش را با اخلاقِ عام متمایز میکند به موقعیت ورزش بستگی دارد، در همین رابطه در کتاب «اخلاق در ورزش» نوشته مورگان، مِیِر و اشنایدر (2001، ترجمه رضوی و بلوریان، 1387) ذکرشده که تحقیقی وجود ندارد که اثبات کند اخلاقیات در ورزش سبب اخلاقیات در زندگی میشود و به همین مثابه بالعکس؛ اما آنچه مورد اهمیت قرار دارد محیط ورزشی است که خود میتواند جنبههای اخلاقی را مورد تأثیر قرار دهد.
- اخلاق ورزشی وابسته به اصول مساوات و عدالت است. در هر بخش از ورزش هنگامیکه مساوات و عدالت[29] نادیده گرفته شود، جنبههای اخلاقی ماهیت خود را از دست میدهد. برای مثال: افراد دوپینگ[30] میکنند، به حریف آسیب میرسانند، منجر به تقلب و تبانی میشوند، این موارد سبب بیعدالتی و نابرابری در ورزش میشود. در حقیقت اخلاق و توزیع، عناصر تعریفکنندة عدالت هستند (میدلتون[31],2004، به نقلِ نادریان جهرمی، 1390). بهمنظور درک بهتر از این مقوله به فصل (4، 5، 6، 7، 8، 9) مراجعه شود.
- اخلاق ورزشی وابسته به جوانمردی و بازی منصفانه است. در جوامع اسلامی ذکرشده است که جوانمردی جز، حضرت علی (ع) نیست (صدیقی، 1388). هدف ورزش شرکت کردن و لذت بردن بدون در نظر گرفتن مزایا یا فواید آن است. اگر به ریشه جوانمردی توجه کنیم به مفهوم چشمپوشی و گذشت میرسیم. هرگاه ما بتوانیم گذشت را در ورزش احیا کنیم، اخلاق در ورزش را احیا نمودهایم. بهمنظور درک این مقوله به فصل (4) مراجعه شود.
- اخلاق ورزشی وابسته به روحیه ورزشی است. مهم نیست که بازی را بردهاید یا باختهاید – بلکه مهم این است که چگونه بازی کردهاید. معنویت[32] و منش[33] شاید دو عنصر حیاتی در احیا روح ورزش تلقی شوند. بهمنظور درک این مقوله به فصل (3) مراجعه شود.
[6]. Michele Borba
[7]. Matt Jarvis
[8] . Bruce Cohen
[9] . Anthony Giddens
- ethics
- در سبک APA به جای دو نقطه (:) حرف (ص) به جای صفحه استفاده میشود. اما در این کتاب به جای ص (صفحه) از دو نقطه (:) استفاده شده است. ضمن این که برخی ار کتب و مجلات خارجی نیز که از سبک APA استفاده میکنند، در فهرست منابع به جای صفحه (P ) از دو نقطه (:) استفاده مینمایند.
- behavioral genetics
- promotion, education
- ethical concept
- T. DeSensi & Rozenberg
- taking bribes
- collusion
- Loland
- Conaock & Johns
- Ashton & Orme
- sportpersonsship
- Shields & Berdmeier
- Meinberg
- morality (moral behaviors)
- Immanvel Kant
- Soghrat
- Piaget
- Kohlberg
- equality & justice
- doping
- Middleton
- spirituality
- manners